Stikstofbeleid in de Knel: Hoe Herman Dooyeweerd Ons Kan Helpen de Waarden Boven Wetten en Modellen te Stellen

In het stikstofdossier speelt het computermodel Aerius een centrale rol, waarbij de uitkomsten ervan in de wet zijn verankerd en leidend zijn geworden voor beleid. Dit zorgt voor een situatie waarin betrokkenen—van politici tot beleidsmakers—zich vaak verschuilen achter juridische kaders en regelgeving. Ze verwijzen naar wetten, Europese richtlijnen of de technische beperkingen van het model, terwijl fundamentele vragen over de wilskeuze (“Wat willen we echt bereiken?”) en de morele rechtvaardiging van het beleid nauwelijks aan bod komen.

In het eerste artikel op Food4Innovations over Herman Dooyeweerd wordt zijn filosofische kritiek op een te beperkte focus op juridische normen besproken. Het benadrukt hoe deze aanpak voorbijgaat aan de diepere waarden die een samenleving zouden moeten sturen. Het tweede artikel, “Dooyeweerd 2.0,” legt uit hoe een herwaardering van de juiste volgorde—eerst visie, dan moraliteit, en pas daarna legaliteit—essentieel is om weer betekenisvolle keuzes te maken. Het derde artikel roept op tot leiderschap dat ethiek en visie centraal stelt, en waarschuwt voor de morele uitholling die optreedt wanneer juridische afspraken en modellen het publieke debat domineren.

Het stikstofbeleid zoals het nu wordt gevoerd is een treffend voorbeeld van wat er misgaat wanneer juridische en technocratische systemen de plaats innemen van een waarde-gedreven benadering. Om uit de impasse te komen, is het nodig om terug te keren naar de kern: een heldere visie op wat we willen, een moreel kompas om keuzes te maken, en pas daarna de wet en het model als instrumenten gebruiken om die doelen te bereiken.