Additionaliteit in het Stikstofdossier: Waarom Extra Maatregelen Echt Extra Moeten Zijn aldus juristen.

Wat bedoelen juristen met het Additionaliteitsvereiste in het stikstof dossier? 

Het additionaliteitsvereiste in het stikstofdossier verwijst naar een juridisch principe dat in Nederland en Europa wordt gebruikt bij de beoordeling van maatregelen ter bescherming van natuurgebieden onder de Habitatrichtlijn. Het gaat specifiek om de vraag of de genomen maatregelen extra, bovenop de reeds bestaande verplichtingen, bijdragen aan het verminderen van stikstofdepositie en het verbeteren van de staat van instandhouding van Natura 2000-gebieden.

In de praktijk betekent dit:

1. Geen dubbeltelling: Maatregelen die al verplicht zijn op grond van bestaande wet- of regelgeving (zoals generieke beleidsmaatregelen of bestaande vergunningseisen) mogen niet worden meegeteld als “extra” bijdrage. Dit voorkomt dat overheden of bedrijven al verplicht beleid als een oplossing presenteren zonder een daadwerkelijke meerwaarde te leveren.
2. Echte verbeteringen voor natuurdoelen: Alleen maatregelen die leiden tot een daadwerkelijke en additionele afname van stikstofdepositie of een meetbare verbetering van natuurwaarden mogen worden meegenomen in de juridische onderbouwing van projecten of vergunningen.
3. Toetsing door de rechter: De Raad van State heeft in diverse uitspraken (zoals in de PAS-zaak van 2019) aangegeven dat het additionaliteitsvereiste een harde voorwaarde is om te beoordelen of projecten zoals infrastructuur, woningbouw of industriële activiteiten een significante negatieve impact hebben op Natura 2000-gebieden. Zonder aantoonbare additionaliteit kan een vergunning niet zomaar worden verleend.

Voorbeeld van toepassing:

• Stel dat een bedrijf een stikstofreductiemaatregel neemt door minder kunstmest te gebruiken. Als dit al een verplichting was onder bestaande regelgeving, telt dit niet als “additionaliteit”. Alleen wanneer het bedrijf bovenop de verplichtingen verdergaande maatregelen neemt (zoals investeren in emissiearme technologieën), kan dit worden aangemerkt als additioneel.

Belang in het stikstofdossier:

Het additionaliteitsvereiste speelt een centrale rol in de discussie over de juridische houdbaarheid van stikstofmaatregelen. Het waarborgt dat stikstofplannen daadwerkelijk bijdragen aan de bescherming van Natura 2000-gebieden en voorkomt “greenwashing” waarbij beleidsmakers of bedrijven doen alsof bestaande maatregelen voldoende zijn.