Opinie van een insider: Misleiding en Ondeugdelijke Natura 2000 Beoordelingen: Tijd voor Een Eerlijk Debat over Stikstof en Natuurherstel.

Disclaimer: Vandaag kreeg stikstofinfo.net onderstaande opinie im haar mailbox. Deze opinie is erg stevig en is niet het formele standpunt van stikstofinfo.net. Wij delen ter informatie wel deze opinie. De contouren van ons eigen plan staan hier.

De stikstofcrisis blijft Nederland in haar greep houden, maar steeds meer signalen wijzen erop dat de basis van het beleid – de toestand van de natuur – niet zo alarmerend is als vaak wordt voorgespiegeld. Zoals onderzoeker Henri Prins eerder al concludeerde, is er niet of nauwelijks sprake van daadwerkelijke verslechtering van de natuur. Waar er hier en daar enige achteruitgang wordt gemeld, is het de vraag of stikstof überhaupt de oorzaak is, of dat andere factoren zoals waterbeheer, waterkwaliteit verzuring, of historisch landgebruik hier een grotere rol spelen.

De kern van de misleiding ligt in de Natuurdoelanalyses (NDA’s), die een essentiële rol spelen in het beoordelen van de staat van Natura 2000-gebieden. Deze analyses, wat stikstof betreft  gebaseerd op berekende overschrijding van theoretische Kritische Depositiewaarden (KDW’s), zijn problematisch. Onderzoek van onder andere Ecoloog Bobbink (B-Ware) legde een wetenschappelijk fundament onder deze KDW’s, maar de vraag is of aan deze waarden het gigantische gewicht moet worden toegekend dat ze nu hebben.. Ze vormen  een te wankele basis voor het huidige natuurbeleid dat een grote impact heeft op boeren en ondernemers.

De rol van de Ecologische Autoriteit en de KDW’s

Uiterst merkwaardig is dat de Ecologische Autoriteit (EA), die toezicht moet houden op de kwaliteit van NDA’s, weliswaar constateert dat de kwaliteit van de NDA’s allesbehalve goed is, maar desondanks toch het  stempel van goedkeuring aan deze NDA’s geeft wat betreft de factor stikstof. Wat is hier misgegaan? 

Het lijkt er op dat de EA  nauwelijks aandacht heeft geschonken aan  de werkelijke oorzaken van natuurverandering en aan  de effectiviteit van beheersmaatregelen. In plaats daarvan worden strenge emissiereductiemaatregelen  voorgesteld, dit terwijl de overschrijding van KDW’s  gebaseerd is op discutabele  depositieberekeningen, zoals blijkt uit kritieken op rekenmodellen als OPS/Aerius.

Een centrale vraag is: zijn de huidige methodieken toereikend? Stikstofdepositie wordt door deze modellen vaak overschat, terwijl andere milieufactoren – zoals waterhuishouding en beheerpraktijken – structureel worden onderbelicht. De eenzijdige focus op stikstof als dé boosdoener leidt niet alleen tot verkeerde diagnoses, maar belemmert ook het vinden van effectieve oplossingen voor echte problemen.

Wat kunnen de provincies doen?

De landelijke overheid is aan zet om de crisis op te lossen (KDW uit de wet, vergunningverlening anders inrichten, generieke emissiereductiemaatregelen) maar ook de  provincies kunnen een constructieve rol  spelen. In plaats van lijdzaam af te wachten of onhaalbare stikstofnormen met harde maatregelen zijn af te dwingen, kunnen provincies juist bijdragen aan betere natuuranalyses en beter natuurbeheer . Hier zijn enkele concrete stappen die genomen kunnen worden:

1. Verbeter de NDA’s: NDA’s moeten worden gebaseerd op actuele, gebiedsspecifieke gegevens in plaats van op berekende overschrijding van  KDW’s. Alleen dan ontstaat een betrouwbaar beeld van de toestand van de natuur ten opzichte van de referentiesituatie.
2. Evaluatie van beheerplannen: Veel bestaande beheerplannen lopen af. Provincies zouden deze moeten  evalueren en de geleerde lessen gebruiken om nieuwe plannen op te stellen met adequate  natuurherstel en bronmaatregelen, waarbij deze getoetst worden aan artikel 2 lid 3 van de Habitatrichtlijn
3. Adequaat natuurherstel: In plaats van zich blind te starenop alleen stikstofreductie, moeten de maatregelen worden afgestemd op de specifieke behoeften van een gebied. Dit betekent dat waterhuishouding, waterkwaliteit, bodembeheer en soortenbescherming prioriteit krijgen.
4. Specificeren van verbeterdoelstellingen: Instellingsbesluiten van Natura 2000 gebieden bevatten zowel behoud- als verbeterdoelstellingen. Echter deze laatste zijn niet gespecificeerd.  Dat moeten de provincies alsnog doen. Zonder deze specificatie is niet duidelijk wat het instandhoudingsdoel is en dus ook niet wat er aan maatregelen getroffen zou moeten worden.
5. Transparantie en participatie: Bij het opstellen van nieuwe beheerplannen moeten niet alleen ecologen, maar ook boeren, ondernemers en onafhankelijke wetenschappers worden betrokken. Transparantie en dialoog kunnen bijdragen aan draagvlak en realistische oplossingen.

De leidraad voor NDA’s: een diepere oorzaak van de crisis?

De  de leidraad voor het opstellen van NDA’s speelt een belangrijke rol  in de discussie achter de schermen. Kan het zijn dat hier in het verleden  onbedoeld het zaadje is  geplant voor de huidige problemen. Als deze leidraad voorschrijft om het (berekende)  overschrijden van de KDW’s klakkeloos als uitgangspunt te nemen, is het beleid gedoemd te falen. Er is dringend behoefte aan een herziening van deze richtlijnen, met aandacht voor diversiteit in milieufactoren en gebiedsspecifieke analyses.

Conclusie: Tijd voor een nieuw perspectief

De stikstofcrisis heeft Nederland diep verdeeld, maar het is tijd om de emotie uit dit dossier te halen en terug te keren naar de feiten. De natuur verdient betere analyses en daarop gebaseerde effectievere maatregelen. Door kritisch te kijken naar de basis van het huidige beleid – depositieberekeningen, KDW’s en NDA’s – kunnen we de misleiding stoppen en werken aan een duurzaam en realistisch natuurbeleid. Provincies hebben hierin een sleutelrol, maar ook de wetenschap en politiek moeten de handen ineenslaan om de stikstofcrisis op te lossen met verstand in plaats van paniek.