De prijs van een hectare natuur: Oneindig? Tijd voor een rationeel debat.

Sommige onderwerpen zijn lastig om in geld uit te drukken. Denk aan liefde, gezondheid of ethische kwesties zoals asielbeleid. Een puur economische benadering van deze thema’s wordt vaak als kil of zelfs onethisch gezien. Maar betekent dat dat we er helemaal niet over mogen nadenken? Is het werkelijk onethisch om objectieve criteria vast te stellen voor iets wat in wezen schaarse middelen vergt?

Neem de gezondheidszorg. Daar wordt al lange tijd gewerkt met de Quality-Adjusted Life Year (QALY). Dit model helpt bij het bepalen hoeveel een extra gezond levensjaar mag kosten. Bijvoorbeeld: een dure behandeling voor een jonge patiënt met veel toekomstperspectief wordt sneller vergoed dan eenzelfde ingreep voor iemand met een korte levensverwachting. Het is een moeilijke, maar noodzakelijke manier om zorgkosten effectief in te zetten. Zonder een dergelijk kader zouden zorgbudgetten willekeurig worden besteed, wat uiteindelijk ten koste zou gaan van het algemeen belang.

Waarom ontbreekt een soortgelijk model bij natuurbehoud? Op dit moment lijkt het beleid ervan uit te gaan dat natuur een oneindige waarde heeft. Er worden miljarden geïnvesteerd in Natura 2000-gebieden, vaak zonder duidelijke afweging van kosten en maatschappelijke baten. Hierdoor ontstaan situaties waarin hele sectoren, zoals de landbouw, moeten inkrimpen om een klein stukje natuur te beschermen. Maar wanneer wordt dat ‘te veel’? Moet het behoud van een stukje natuur zwaarder wegen dan het voortbestaan van een agrarisch familiebedrijf? En hoe rechtvaardigen we dergelijke keuzes tegenover andere maatschappelijke noden, zoals woningbouw of infrastructuur?

Wat als we een ‘Natural-Adjusted Hectare Value’ (NAHV) zouden invoeren? Bijvoorbeeld: een maximum van €250.000 per hectare voor aankoop en inrichting (CAPEX) en €10.000 per hectare per jaar voor beheer (OPEX). Dit zou natuurbeleid concreter, eerlijker en beter uitlegbaar kunnen maken. Overheden, beleidsmakers en burgers zouden dan in staat zijn om afwegingen te maken op basis van objectieve criteria, in plaats van emotionele of politieke motieven. Door de financiële waarde van natuur expliciet te maken, wordt het ook mogelijk om middelen efficiënter in te zetten en te zorgen dat natuurbehoud niet leidt tot disproportionele economische gevolgen voor andere sectoren.

Bovendien zou zo’n model helpen om beter te definiëren welke natuur echt uniek en onmisbaar is. Momenteel worden sommige gebieden strikt beschermd terwijl hun ecologische waarde ter discussie staat, terwijl andere waardevolle ecosystemen onvoldoende aandacht krijgen. Door een economisch afwegingskader toe te voegen, kunnen we prioriteiten stellen op basis van zowel ecologische als economische parameters. Dit zou leiden tot een duurzamer en beter onderbouwd natuurbeleid.

We hebben dringend een open en wetenschappelijk onderbouwde discussie nodig. Zijn er economen, ecologen of beleidsmakers die al hebben nagedacht over een dergelijk model? Wie kent relevante wetenschappelijke literatuur? En wie wil meedenken over hoe we een realistische methodiek kunnen ontwikkelen? Het is tijd dat we afstappen van het idee dat natuur altijd ‘onbetaalbaar’ is en gaan werken aan een afwegingskader dat zowel de natuur als de samenleving ten goede komt.

Laten we het gesprek aangaan. Hoeveel mag natuur kosten? En hoe maken we keuzes die zowel ecologisch als economisch verantwoord zijn? Is het tijd om de waarde van natuur, net als bij de gezondheidszorg, expliciet te kwantificeren en op basis daarvan beleid te voeren?