De stikstofvisie van LTO Nederland: inzet op realisme, rechtszekerheid en vrijwilligheid

Op maandagavond 28 april organiseerde LTO Nederland een webinar voor haar leden over de recente kamerbrief inzake het stikstofbeleid. De kernboodschap: LTO presenteerde haar eigen plan als een samenhangend voorstel met twee onlosmakelijk verbonden elementen: het aanpassen van wet- en regelgeving én het realiseren van een substantiële emissiereductie. Hun lijn: realistisch, juridisch houdbaar en gericht op toekomstperspectief voor blijvende boeren.

Juridisch spoor en het pleidooi voor een ondergrens

LTO hamert erop dat zonder wetswijziging geen vergunningverlening mogelijk is, en dus ook geen emissiereductie. Dit vormt de kern van hun juridische benadering. De organisatie wil onderbouwd door Houthoff een rekentechnische ondergrens van 1 mol invoeren, wat volgens hen noodzakelijk is vanwege de onzekerheden in rekenmodellen bij zeer lage emissies. Dit zou de legalisering van ongeveer driekwart van de PAS-melders mogelijk maken.

Ook bepleit LTO het schrappen van de Kritische Depositie Waarde (KDW) uit de wet, omdat deze is gebaseerd op depositie in plaats van emissie. Volgens LTO is sturen op emissie praktischer en juridisch beter te borgen. Daarnaast pleit men voor het formaliseren van intern salderen en een wettelijke legalisatiewet voor PAS-melders en ‘weigeraars’.

40% reductie in 2035: haalbaar en verdedigbaar

In het tweede spoor zet LTO in op een landelijke emissiereductie van 40% in 2035. Dit komt neer op een afname van 102 naar 61 kiloton ammoniakuitstoot uit de landbouw. LTO ziet deze reductie als noodzakelijk om wetgeving aan te passen en vergunningverlening juridisch houdbaar te maken.

Reductie moet wat hen betreft via drie lijnen:

1. Landelijke vrijwillige maatregelen (zoals LBV en LBV+),
2. Bedrijfsemissiesturing, en
3. Gebiedsgerichte aanpak.

Bij bedrijfsemissiesturing wil LTO ondernemers “aan het stuur” laten zitten met langjarige gemiddelde reducties, gemeten via real-time systemen, KPI’s of stoffenbalansen. Beloning voor voorlopers en normering op bedrijfsniveau zijn onderdeel van dit voorstel.

Gebiedsgericht met rechtszekerheid

Rond Natura 2000-gebieden pleit LTO voor vrijwillige, gebiedsgerichte aanpak in zones van 250 meter vanaf overbelaste hexagonen. In deze gebieden kunnen boeren kiezen voor verplaatsing, extensivering of omschakeling (bijvoorbeeld naar biologisch). Wettelijke herverkaveling (zoals voorzien in de Omgevingswet) moet hierbij rechtszekerheid bieden. LTO wil een duidelijke afbakening en verzet zich tegen willekeurige zonering van bijvoorbeeld 500 meter zoals in Gelderland.

Spoedwetgeving: urgentie is groot

LTO dringt aan op snelle spoedwetgeving om de noodzakelijke wetswijzigingen vóór 1 januari 2026 door te voeren. Zonder spoedwet ontstaat vertraging van ten minste nog een jaar, aldus voorzitter Ger Koopmans.

Vergelijking met andere boerenorganisaties

In een eerder artikel op stikstofinfo.net zijn de reacties van vier boerenbelangengroepen geanalyseerd: LTO Nederland, Agractie, Biohuis en Farmers Defence Force (FDF). Daaruit blijkt:

• LTO Nederland positioneert zich als pragmatisch en bestuurlijk. Ze kiezen voor samenwerking, zoeken juridische houdbaarheid en richten zich op haalbare reductie met vrijwilligheid en rechtszekerheid. Ze presenteren een plan met 40% reductie in 2035, en benadrukken noodzakelijke wetgeving aanpassingen.
• Agractie toont meer wantrouwen richting de overheid en stelt hogere eisen aan rechtszekerheid en uitvoering. Ze zijn sceptisch over de haalbaarheid van 2035 en hameren op de fouten van het verleden. Hun toon is kritischer, minder gericht op bestuurlijke samenwerking.
• Biohuis focust op biologische landbouw als oplossing. Ze willen vooral stimulering van omschakeling, ook binnen kwetsbare zones. Biohuis zat aan tafel bij de besprekingen en heeft veel overlap met LTO, maar vindt dat hun inbreng onvoldoende terugkomt in beleid.
• FDF is het meest uitgesproken. Ze verwerpen het huidige model volledig, pleiten voor stopzetten van het beleid en stellen dat het stikstofprobleem politiek geconstrueerd is. Waar LTO inzet op compromissen, kiest FDF voor confrontatie en radicale stellingnames.

Conclusie

LTO Nederland presenteerde zich in het webinar als een constructieve en bestuurlijke gesprekspartner in het stikstofdossier. Hun visie draait om juridische verankering, vrijwillige maatregelen en het behouden van perspectief voor blijvende boeren. De organisatie wil, anders dan radicalere groepen, invloed houden door samenwerking en het bieden van uitvoerbare alternatieven.

Of hun lijn politiek voldoende draagvlak vindt, zal onder meer blijken in het kamerdebat op 22 mei. LTO heeft aangekondigd haar ledenvoorstellen mee te nemen naar Den Haag, met als doel een spoedige en houdbare oplossing voor het vastgelopen stikstofbeleid.