Podcast Foodlog – Daniël van den Berg (nummer 7 op de lijst JA21) over de landbouwvisie in gesprek met Dick Veerman.

JA21: “Van het stikstofslot af — realistische natuur, meetbare doelen en ruimte voor ondernemen”

In Studio Foodlog spreekt Dick Veerman met partijen over hun plannen voor landbouw, voedselketen en natuur. Ditmaal schuift Daniël van den Berg aan namens JA21. Hij staat op plek 7 van de lijst, is 33 jaar, Noord-Hollands Statenlid en fractievoorzitter, en wil de stap zetten naar Den Haag:

“Ik wil heel graag de stap gaan maken naar Den Haag om daar nog meer het verschil te gaan maken, maar dan landelijk.”

Nederland zit “al 6,5 jaar vast” in stikstof, zegt Veerman. Daarbovenop drukken nitraat en de Kaderrichtlijn Water. Wat is de koers van JA21?

Kernframe: landbouw en natuur als partners

Van den Berg zet meteen het uitgangspunt neer:

“Boer en tuinders [zijn] de dagelijkse beheerders van ons landschap… Dat willen we heel graag behouden en versterken. En wij zien landbouw en natuur niet als tegenpolen, maar juist als elkaar versterkende partners.”

Om dat te ondersteunen, wil JA21 een dubbele koers varen:

1. Ontstoppen van beleid“We willen… af van de KDW, de kritische depositiewaarde voor stikstof… [Die] zet land, woningbouw en bedrijvigheid op slot.”
   Daarnaast wil JA21 “werken aan een rekenkundige ondergrens van 1,0” (mol/ha/jaar) en natuurkwaliteit meten:
   “Zorg nou gewoon eerst dat de huidige natuur… die problemen geeft, dat je die op orde krijgt. Als je dat hebt gedaan, ga je pas verder kijken naar eventuele nieuwe doelen.”
2. Brede economische lens
   JA21 positioneert zich nadrukkelijk breder dan één dossier:“Wij zijn net zo goed voor de boeren, maar wij komen ook met realistische uitvoerwaarden en doorgerekende plannen… voor alle ondernemers.”
   De partij koppelt landbouw aan energie- en belastingbeleid (lagere energiekosten, kernenergie), veiligheid en migratie:
   “Kernenergie is daar zo’n onderdeel van… ons belastingplan… toeslagen afschaffen… dat werken weer gaat lonen.”

Ook de visserij moet “ruim baan” krijgen:

“De visgronden op de Noordzee weer openstellen.”

Afstand tot BBB: geen one-issue, wel boerenhart

Op Veermans vraag waarin JA21 verschilt van BBB:

“BBB is… heel erg gericht op one issue. Wij zijn net zo goed voor de boeren, maar we komen met doorgerekende plannen… op het gebied van economie, veiligheid, migratie.”
Ook inhoudelijk claimt JA21 meer uitvoerbaarheid:
“We hebben de expertise in huis hoe we [kernenergie] moeten gaan doen… uitvoerbare maatregelen.”

De onderliggende boodschap: stabiliteit en professionaliteit boven symboolpolitiek.

Coalities: koersvast en zo groot mogelijk

Over de voorkeurscoalitie blijft Van den Berg diplomatiek:

“Wij zijn koersvast… Een voorkeurscoalitie is te vroeg… Maak JA21 zo groot mogelijk, dan kunnen wij wel de lead nemen in die coalitievorming.”

Op de denkpiste van een middenkabinet (CDA, D66, aangevuld met rechts):

“Nogmaals, ik weet niet in wat voor coalitie wij gaan komen… Als het aan ons ligt… dan gaat de stikstofslomp van Nederland, dan komen we met goede wetgeving die niet tot dezelfde controverse leidt… zoals nu is met minister Wiersma.”

De prioriteit is helder: ondernemen mogelijk maken en “werken aan onze welvaart”.

Natuurvisie: van ‘wensnatuur’ naar ‘realistische natuur’

Van den Berg gebruikt scherpe taal tegen wat JA21 ziet als doorgeschoten natuurdoelen:

“Wij zijn niet van de wensnatuur… een stuk natuur willen creëren wat eigenlijk helemaal niet past en uitvoerbaar is. Dat is precies de reden dat we in het stikstofslot zijn beland.”

Wat dan wél?

“Wij gaan voor realistische natuur… toegevoegde waarde van biodiversiteit en waar mensen ook kunnen recreëren en ontspannen. Daar is de natuur voor in Nederland… Het één hoeft het ander niet uit te sluiten; het zijn juist versterkende factoren.”

Veerman vraagt door: hebben we wel duidelijke natuurbeelden? Weten we wat we willen zien als ‘resultaat’? Van den Berg wil dat niet centraal uittekenen door het Rijk:

“Ik denk niet dat het volledig aan een rijksoverheid is om dat helemaal tot in de puntjes uit te stippelen.”
Boeren zijn voor JA21 ook natuurbeheerders:
“De meeste mensen… zien [landbouwland] gewoon als natuur… Daarnaast heb je ook heidevelden. Dat hoort bij Nederland.”
Balans is het sleutelwoord: recreatie, boerenland, klassieke natuur — zonder onhaalbare doelen en “opgelegde regeldruk”.

Sturing: meten, handhaven binnen de wet — maar geen dogma’s

Wil JA21 ook handhaven op natuurkwaliteit?

“Als er iets wettelijk is, dan zal je op enige vlak wel moeten… Maar [wij] zijn niet van de wensnatuur.”
De volgorde: meten en op orde brengen wat er is, dan pas opschalen of nieuwe doelen. Vorm volgt functie, vat Veerman samen. Van den Berg knikt in die lijn:
“Vorm volgt hier de functie en dat is waar wij voor staan… binnen de regels.”

Concreet betekent dit, volgens JA21:

• Meetbare natuurdoelen in plaats van alleen modeldoelen;
• Ondergrens 1,0 (rekenkundig) om micro-effecten uit te filteren;
• KDW loslaten als dwingende norm;
• Regeldruk omlaag zodat wonen, industrie en landbouw weer vooruit kunnen;
• Handelingsperspectief voor boeren (en vissers) binnen realistische randvoorwaarden.

Samenvatting uit het gesprek: wat krijg je bij een stem op JA21?

• Ontstopping van vergunningverlening: KDW eraf, ondergrens 1,0, meten vóór modelleren.
• Natuurbeleid: van wensnatuur naar realistische natuur met biodiversiteit én recreatie; eerst op orde, dan pas nieuwe doelen.
• Landbouw & natuur zijn complementair; boeren zijn beheerder van het Nederlandse landschap.
• Brede pro-ondernemingskoers: kernenergie, lagere energiekosten, eenvoudiger belastingen; landbouwbeleid ingebed in welvaart en zekerheid.
• Visserij: “ruim baan”, visgronden weer open waar het kan.
• Coalitie-instelling: koersvast, wil “goede wetgeving” die de controverse doorbreekt; JA21 zo groot mogelijk om het verschil te maken.

(Opmerking: JA21 noemt in het gesprek geen specifieke jaartallen of kwantitatieve subdoelen; de punten hierboven zijn direct geformuleerd uit de citaten/uitspraaklijnen.)

Analyse: ‘regels die werken’ i.p.v. ‘doelen die vastzetten’

Waar GroenLinks-PvdA zegt “de doelen staan” en de route depolariserend wil vormgeven, zegt JA21: eerst uitvoerbaarheid, meetbaarheid en economische rationaliteit, dan ambitieniveaus opschalen. Vergeleken met SGP(doelsturing + belonen + fair play aan de grens) leunt JA21 sterker op juridische ontspanning (ondergrens, KDW eraf) en macro-economische randvoorwaarden (kernenergie, regeldruk omlaag). Met BBB deelt JA21 de wens om het stikstofslot te breken, maar positioneert zich als brede bestuurspartij met “doorgerekende plannen” buiten de landbouw alleen.

De onderliggende transactie die JA21 voorstelt: zekerheid en ruimte voor boeren, vissers en bedrijven in ruil voor realistische, meetbare natuurwinst. Niet de modeluitkomst, maar het zichtbare resultaat moet leidend zijn — en “vorm volgt functie”.

Slot

“We willen af van de onderheid [lees: onduidelijkheid]… De boeren, maar de hele economie, woningbouw en industrie heeft er baat bij als al deze onhaalbare doelen eruit gaan, zodat we eindelijk weer verder kunnen in Nederland.”

Met die inzet presenteert JA21 zich als ontstopper: minder regeldruk, meer meetbare natuur, en een ondernemingsgerichte koers om welvaart te dragen. Of dat recept politiek meerderheden vindt, hangt af van de coalitietafel — maar Van den Bergs uitnodiging is duidelijk: maak JA21 groot genoeg, dan kan de partij “de lead” nemen om van stilstand naar uitvoering te gaan.