Een Stem uit de Rechtszaal: Het Verhaal van Jan Cees Vogelaar over Boeren en Stikstofbeleid in de zaak tegen Greenpeace vs de Nederlandse Staat

Inleiding

In een recente rechtszaak (12 november 2024) in Den Haag stonden Greenpeace en de Nederlandse Staat tegenover elkaar over het stikstofbeleid en de impact op kwetsbare natuurgebieden. Te midden van deze strijd kwam er een krachtig tegengeluid van Jan Cees Vogelaar, boer, voormalig boerenleider en vertegenwoordiger van de Stichting Stikstofclaim. Zijn verhaal bood een zeldzaam inkijkje in de dagelijkse realiteit en de pijnlijke gevolgen van het stikstofbeleid voor de Nederlandse boeren. In dit artikel belicht ik enkele delen van zijn emotionele betoog in de rechtbank, waarin hij de stemmen van duizenden boeren laat horen.

De Rechtszaak en de Posities

Greenpeace eist snelle actie om de stikstofneerslag te verminderen en beroept zich daarbij op Europese natuurbeschermingsregels. Ze wijzen erop dat het achteruitgaan van de natuur schadelijke gevolgen heeft, zelfs voor de boeren zelf. Daar tegenover stond het verweer van de Staat, die stelde dat een drastische stikstofreductie zou leiden tot “extreem ingrijpende maatregelen,” met verstrekkende gevolgen voor zowel de maatschappij als de landbouwsector. Volgens Greenpeace zijn snelle, brede maatregelen essentieel om verdere schade te voorkomen, en krijgt het steun van groene boerenorganisaties zoals Caring Farmers, stichting Demeter en de Federatie van Agro-ecologische Boeren. Maar er zijn ook veel boeren die zich door de situatie bedreigd voelen. Voor hen sprak Vogelaar, en hij bood de rechtbank een indringend relaas over de impact van het stikstofbeleid op boerenbedrijven en hun gezinnen.

Greenpeace stelt dat Nederland niet voldoet aan Europese natuurbeschermingsregels, waardoor de kwaliteit van kwetsbare natuurgebieden verslechtert. De organisatie benadrukt dat de stijgende stikstofneerslag negatieve gevolgen heeft voor het milieu, de biodiversiteit en zelfs voor boeren op lange termijn. Het RIVM, het instituut dat verantwoordelijk is voor volksgezondheid en milieubescherming, neemt een genuanceerd standpunt in. Zij suggereren dat gerichte, specifieke maatregelen mogelijk een effectievere aanpak zouden kunnen zijn dan een algemene stikstofreductie, hoewel het RIVM nog geen onderbouwende berekeningen heeft gepresenteerd om dit standpunt te versterken.

Een Verscheurende Realiteit voor Boeren

Vogelaar schetste een rauw beeld van het huidige boerenbestaan, waarbij duizenden agrariërs, voornamelijk PAS-melders, gevangen zitten in een systeem dat hen steeds meer in de hoek drijft. Veel boeren kunnen geen noodzakelijke investeringen doen; banken weigeren leningen vanwege de onzekerheid rondom stikstofvergunningen. Er zijn schrijnende gevallen, zoals die van een jonge boerin die na het overlijden van haar vader het bedrijf wilde voortzetten. Door regelgeving moet zij terug naar een lagere dieraantallen en kan ze de investering in een nieuwe stal, die ze al eerder had gebouwd, niet blijven betalen met lagere dieraantallen. Haar situatie staat niet op zichzelf; Vogelaar vertelde dat dit verhaal symbool staat voor de wanhoop waarmee talloze boeren en hun gezinnen dagelijks worden geconfronteerd.

Het Grotere Plaatje: Natuur versus Boerengezinnen

Vogelaar stelde ook kritische vragen over de rol van natuurbeschermingsorganisaties, die zich volgens hem soms te ver van de boerenrealiteit lijken te bevinden. Hij hekelde de focus op papieren werkelijkheden en theoretische modellen, terwijl het echte leven van boerengezinnen door de onzekerheid onder druk staat. Volgens hem zouden maatregelen gericht op de bescherming van specifieke natuurgebieden het risico lopen om een groter ecologisch evenwicht te verstoren, waarbij hele plattelandsgemeenschappen worden aangetast. Vogelaar benadrukte dat de gevolgen van ingrijpende reducties van veestapels niet altijd duidelijk bijdragen aan een betere luchtkwaliteit of lagere stikstofdepositie, zoals het voorbeeld op Schiermonnikoog aantoont.

Het Effect op Boerengezinnen en de Toekomst van het Platteland

Een ander punt dat Vogelaar aansneed, was het psychologische effect van de regelgeving op boerengezinnen en hun kinderen. Jongeren die in lesmateriaal leren dat hun ouders schadelijk zijn voor de natuur voelen zich vervreemd van hun achtergrond. Vogelaar benadrukte dat de druk op boerengezinnen zo hoog is dat er de afgelopen twee jaar gemiddeld iedere twee maanden een boer uit het leven stapte vanwege uitzichtloosheid.

Afsluiting en Reflectie

Vogelaar eindigde met een emotioneel pleidooi aan de rechtbank: om naast de belangen van de natuur ook het voortbestaan van het platteland en duizenden boerengezinnen in de afwegingen mee te nemen. Voor velen is het een abstracte papieren werkelijkheid, maar voor de boeren van Stikstofclaim gaat het om de dagelijkse strijd om te overleven. In de video, bijgevoegd in dit artikel, kunt u zelf het verhaal van Jan Cees Vogelaar horen en zien hoe de realiteit van duizenden boeren in Nederland op het juridische en politieke hakblok ligt.

Door het perspectief van Vogelaar te belichten, biedt dit artikel een kijkje in de schrijnende werkelijkheid waar boeren in Nederland mee worden geconfronteerd en stelt het kritische vragen over de werkelijke effecten van het stikstofbeleid.