De Natuur in Nederland (Stand van Zaken eind 2023): Een Voorzichtige Vooruitgang

De Nederlandse natuur is volop in beweging. Het recente rapport Natuur in Beeld – Stand van Zaken eind 2023 laat zien dat er de afgelopen jaren veel inspanningen zijn geleverd om natuurgebieden te versterken, biodiversiteit te vergroten en een betere balans te vinden tussen natuur, landbouw en samenleving. Hoewel er nog grote uitdagingen zijn, zijn er ook duidelijke successen te vieren.

Groei van het Natuurnetwerk Nederland

Een van de speerpunten van het natuurbeleid is het Natuurnetwerk Nederland (NNN), waarin bestaande natuurgebieden beter met elkaar worden verbonden. Het doel is om tegen 2027 ten minste 80.000 hectare nieuwe natuur te realiseren. Inmiddels is 50.480 hectare (63%) ingericht, en in 2023 kwam daar bijna 2.000 hectare bij. Dit betekent dat er nog 29.520 hectare te gaan is, een flinke opgave, maar een die binnen bereik ligt als de huidige inspanningen worden voortgezet.

Provincies spelen een belangrijke rol in deze realisatie. Hoewel het tempo in de afgelopen jaren soms achterbleef, zijn er ook provincies die extra ambities hebben uitgesproken. Noord-Brabant en Noord-Holland bijvoorbeeld willen meer natuur realiseren dan oorspronkelijk gepland.

Positieve Ontwikkelingen in Soortenbescherming

De natuurkwaliteit in Nederland blijft een punt van zorg, maar er zijn bemoedigende signalen. Het aantal soorten dat erop vooruitgaat, is groter dan het aantal dat achteruitgaat. Zo laten libellen, amfibieën en zoogdieren positieve trends zien, terwijl sommige dagvlinders en kwetsbare plantensoorten nog steeds onder druk staan.

De bescherming van specifieke habitats en soorten werpt ook vruchten af. In agrarische gebieden wordt via het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer steeds vaker ingezet op natuurvriendelijke landbouw. In 2023 steeg het aantal hectares onder agrarisch natuurbeheer met 12.000 hectare naar een totaal van 116.754 hectare. Dit is goed nieuws voor weidevogels, insecten en biodiversiteit in het algemeen.

Natuur en Water: Onlosmakelijk Verbonden

Waterkwaliteit speelt een cruciale rol in de gezondheid van natuurgebieden. In 2023 was het natste jaar ooit gemeten in Nederland, waardoor watertekorten van eerdere droge jaren werden aangevuld. Dit bracht positieve effecten met zich mee voor moerasgebieden en natte natuur, maar leidde in sommige gebieden ook tot wateroverlast. De integratie van natuurbeheer en watermanagement blijft daarom een belangrijk aandachtspunt.

Programma’s zoals de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) helpen om natuur en water beter op elkaar af te stemmen, onder andere door verdroging te bestrijden en biodiversiteit in waterrijke gebieden te bevorderen.

Bossenstrategie: Nog een Lange Weg te Gaan

Een ander belangrijk onderdeel van het natuurbeleid is de uitbreiding van bossen. In het kader van de Landelijke Bossenstrategie is het streven om tegen 2030 minstens 37.400 hectare nieuw bos te realiseren. Tot en met 2023 is er echter pas 1.436 hectare nieuw bos aangeplant, slechts 4% van de totale doelstelling. Dit lage tempo wordt mede veroorzaakt door financieringsonzekerheden. Ondanks deze tegenslag blijven verschillende provincies inzetten op bosaanplant en bosverbetering.

Samenwerking en de Weg Vooruit

Het rapport laat zien dat natuurbeheer niet alleen een taak is van de overheid, maar dat samenwerking met agrariërs, bedrijven, natuurorganisaties en burgers steeds belangrijker wordt. De Agenda Natuurinclusief 2.0, die eind 2023 werd gepresenteerd, is een voorbeeld van een brede publiek-private samenwerking om natuur een vast onderdeel van de leefomgeving en economie te maken.

Daarnaast blijft monitoring van groot belang. Door nauwkeurig te volgen hoe de natuur zich ontwikkelt, kunnen beleidsmakers en natuurbeheerders hun strategieën blijven verbeteren.

Conclusie: Er is Vooruitgang, maar de Opgave Blijft Groot

De natuur in Nederland staat onder druk, maar er zijn ook redenen voor optimisme. De uitbreiding van natuurgebieden, betere bescherming van soorten en toenemende samenwerking tussen verschillende sectoren laten zien dat er vooruitgang wordt geboekt. Tegelijkertijd liggen er nog stevige uitdagingen op tafel, zoals het versnellen van bosaanplant en het herstellen van ecosystemen die kwetsbaar blijven.

Met de juiste inspanningen en samenwerkingen is het mogelijk om in de komende jaren verdere stappen te zetten naar een veerkrachtige, biodiverse natuur in Nederland. Dit rapport is niet alleen een moment van reflectie, maar ook een oproep om door te pakken. De natuur verdient onze blijvende aandacht en inzet.