De onrealistische kosten van landelijke stikstofreductie via generieke stoppersregelingen zoals Lbv en Lbv+ : Niet doen dus!

In eerdere artikelen hebben we de kosten en effectiviteit van de Landelijke Beëindigingsregeling Veehouderijlocaties (Lbv) en de Lbv-plus onder de loep genomen. Uit de meest recente gegevens blijkt dat deze regelingen samen naar verwachting 32 mol per hectare aan stikstofreductie opleveren, tegen een kostenplaatje van €2,9 miljard.

Dit roept al vragen op over de kosteneffectiviteit. Maar wat als we deze aanpak willen opschalen naar een reductie van bijvoorbeeld 380 mol per hectare – een niveau dat misschien wél een substantiële (theoretische) bijdrage zou kunnen leveren aan de stikstofproblematiek?

Als de stikstofreductie zou worden opgeschaald van 32 mol per hectare naar 380 mol per hectare, zou dit leiden tot een geschatte landelijke ammoniakreductie van 54,63 miljoen kilogram. Dit is ongeveer 49% van de totale jaarlijkse ammoniakuitstoot in Nederland, die op 111 miljoen kilogram ligt

De torenhoge kosten van landelijke reductie

Op basis van de huidige cijfers en de ministeriële inschattingen betekent het opschalen van de stikstofreductie van 32 mol naar 380 mol per hectare een toename van de kosten met een factor 11,88. Dit betekent dat het totale benodigde budget stijgt naar €34,44 miljard.

Ter vergelijking:

• Dit bedrag ligt hoger dan de totale Nederlandse defensiebegroting (€26,6 miljard in 2024).
• Het is ruim vier keer het jaarbudget voor hoger onderwijs en wetenschap.
• Het benadert de totale rijksuitgaven aan zorgtoeslagen en kindgebonden budget (€36,8 miljard in 2024).

Een investering van deze schaal voor een reductiemaatregel die niet bewezen effectief is voor de natuur, is nauwelijks te verantwoorden. Alle belastingbetalers van Nederland – zowel links als rechts in het politieke spectrum – zouden hier een groot tegenstander van moeten zijn!

Wat betekent dit voor de veehouderij?

Naast de gigantische financiële last betekent dit beleid ook een drastische reductie van de Nederlandse veestapel en een rampzalig economisch effect op de verwerkende industrie met naar schatting een verliezen van honderduizend banen of meer. Op basis van de huidige cijfers zouden de volgende aantallen dieren uit de sector verdwijnen:

• Melkvee: van 69.000 naar 819.375 dieren
• Pluimvee: van 9,3 miljoen naar 110,44 miljoen dieren
• Varkens: van 1,3 miljoen naar 15,44 miljoen dieren
• Vleeskalveren: van 115.000 naar 1,37 miljoen dieren

Dit zou neerkomen op een vrijwel volledige ontmanteling van de Nederlandse veehouderijsector, inclusief de infrastructuur, verwerkingsindustrie en exportketens. De impact op werkgelegenheid, voedselproductie en economische stabiliteit zou enorm zijn.

Het probleem met generiek stikstofbeleid

Deze bierviltjes berekening onderstreept nogmaals dat een generieke landelijke uitkoopregeling onrealistisch en onbetaalbaar is. De huidige aanpak richt zich niet specifiek op gebieden waar stikstof daadwerkelijk een negatieve impact heeft, zoals rondom Natura 2000-gebieden. In plaats daarvan worden miljarden besteed aan het opkopen van bedrijven, ook in regio’s waar stikstof nauwelijks een probleem vormt.

Bovendien zien we dat de gerealiseerde reductie veel lager is dan aanvankelijk gehoopt. Oorspronkelijk werd voor de Lbv+ gerekend op 100 mol per hectare; de realiteit blijft steken op 32 mol per hectare. De effectiviteit van deze maatregelen is dus ernstig overschat.

Een gerichtere aanpak is noodzakelijk

Als Nederland daadwerkelijk iets wil doen aan stikstofproblematiek, moet het beleid zich richten op kosten-efficiënte en gerichte maatregelen in regio’s en rondom kwetsbare gebieden in plaats van brede generieke landelijke uitkoopregelingen. Denk hierbij aan:

• Innovatieve stalsystemen, management en emissiereductietechnieken.
• Gerichte opkoop in probleemgebieden in plaats van een landelijke regeling.
• Flexibel beheer van Natura 2000-gebieden, met focus op habitatverbetering in plaats van alleen emissiereductie.

Conclusie

De berekeningen maken duidelijk dat het huidige beleid niet alleen duur, maar ook volledig onrealistisch is als schaalbare oplossing. Stikstofuitstoot met deze methode terugbrengen naar een politiek gewenst niveau zou een economische catastrofe veroorzaken, zonder dat de natuur er significant beter van wordt.

In plaats van miljarden verspillen aan het opkopen van boeren, moet Nederland overstappen op gericht regionaal beleid dat daadwerkelijk effect heeft en de maatschappelijke kosten beheersbaar houdt. Dit vraagt om een fundamentele herziening van het stikstofbeleid, met meer focus op effectiviteit en minder op symbolische maatregelen.