De reacties op het stikstofartikel: “Stikstof wordt gemeten met een heel gebrekkige thermometer (Foodlog)”

Naar aanleiding van mijn eerste artikel op Foodlog over de onnauwkeurigheid van Aerius en de Kritische Depositiewaarde (KDW), is er een levendige discussie ontstaan met meer dan honderd reacties van experts, beleidsmakers en geïnteresseerden. Dit artikel op stikstofinfo.net bespreekt de belangrijkste inzichten uit deze discussie en hoe deze bijdragen aan het bredere debat over stikstofbeleid in Nederland zoals uit de discussie kwam op het oorspronkelijke artikel uit januari 2024 op Foodlog met de titel “Stikstof wordt gemeten met een heel gebrekkige thermometer”.

De kern van de discussie: Hoe nauwkeurig is nauwkeurig genoeg?

Een van de terugkerende thema’s in de reacties is de vraag hoe nauwkeurig modellen en grenswaarden moeten zijn om als basis voor beleid te dienen. Diverse experts, waaronder Nico Gerrits en Arend van ’t Oever, benadrukten dat de KDW een waarde is met een zeer brede onnauwkeurigheid. Van Dobben et al. (2012) en TNO (2022) stellen dat de onzekerheid in de KDW-bepaling tussen de 35 en 70 mol per hectare per jaar ligt. Desondanks worden vergunningen verleend of geweigerd op basis van drempelwaarden die ver onder deze wetenschappelijke onnauwkeurigheid liggen.

Nico Gerrits: “Door uit te gaan van de Nederlandse getalsmatige KDW en Aerius verleen je daaraan een legitimiteit die ze niet hebben.”

Arend van ’t Oever: “De grens voor significantie is 0,005 mol/ha/jaar, wat in de praktijk vrijwel ‘niets’ is. Toch worden hier vergaande beleidsconsequenties aan verbonden.”

Aerius: Een model zonder solide basis?

Veel reacties gingen over de wetenschappelijke grondslagen van Aerius en de betrouwbaarheid van de berekende depositie. Wouter de Heij en Nico Gerrits wijzen erop dat droge depositie zeer moeilijk te meten is en dat er een systematische fout in de berekeningen zit. RIVM zelf geeft toe dat de onzekerheid van droge depositie lokaal kan oplopen tot 70%, wat betekent dat Aerius nauwelijks als basis voor vergunningverlening kan dienen.

Wouter de Heij: “Aerius kan nooit nauwkeuriger zijn dan de metingen waarop het is gebaseerd. Omdat droge depositie grotendeels op aannames berust, is de totale berekende depositie per definitie onnauwkeurig.”

Nico Gerrits: “Het probleem met Aerius is dat het niet alleen onnauwkeurig is, maar ook structureel een te hoge depositie berekent. Dit leidt tot beleidsmaatregelen die niet wetenschappelijk te onderbouwen zijn.”

Vergelijking met de alcoholwetgeving

Een interessante vergelijking werd door meerdere deelnemers gemaakt tussen de stikstofnormering en de alcoholwetgeving. In Nederland wordt een grens van 0,5 promille aangehouden voor rijden onder invloed, terwijl een nultolerantie praktisch onmogelijk is. Waarom wordt dan bij stikstofdepositie vastgehouden aan een extreme precisie van 0,005 mol, terwijl de wetenschappelijke onzekerheid vele malen groter is?

Ed Buijs: “Bij alcoholwetgeving accepteren we dat er een drempelwaarde is. Waarom doen we dat niet bij stikstof, waar de onnauwkeurigheden nog veel groter zijn?”

Hoe verder? Alternatieven en oplossingen

Veel reacties gaven niet alleen kritiek, maar stelden ook oplossingen voor. Verschillende experts pleiten voor een herziening van de stikstofnormering naar Duits voorbeeld, waar een grenswaarde van 21 mol wordt gehanteerd. Dit zou beter aansluiten bij de wetenschappelijke onzekerheden en beleidsmaatregelen realistischer maken.

Boy Griffioen: “Als je een realistisch stikstofbeleid wilt, moet je sturen op emissies in plaats van op onnauwkeurige depositiemodellen. Alleen dan krijg je beleid dat boeren en natuur daadwerkelijk helpt.”

André Hoogendijk: “De KDW en Aerius zijn nuttige hulpmiddelen, maar totaal ongeschikt als vergunninginstrumenten. Een beleid gebaseerd op meetbare emissiereductie zou veel effectiever zijn.”

Conclusie van de reacties

De reacties laten zien dat er brede consensus is over de fundamentele problemen met het huidige stikstofbeleid. De onnauwkeurigheid van de KDW en Aerius leidt tot juridisch en economisch onhoudbare situaties, waarbij boeren en bedrijven worden beperkt op basis van onbetrouwbare data.

Het is tijd voor een herijking van het stikstofbeleid, waarbij wetenschappelijke onzekerheden worden meegenomen in de besluitvorming en realistische normen worden gehanteerd. Dit tweede artikel dient als een uitnodiging om het debat voort te zetten en samen te zoeken naar een beter onderbouwd en uitvoerbaar stikstofbeleid voor Nederland.

Het Foodlog Artikel staat ook als pdf op Researchgate.