Het dubbele kip-en-ei-probleem: hoe Nederland zichzelf gijzelt.

Stel je een boer voor die zijn emissies wíl reduceren. Hij heeft ideeën, plannen, misschien zelfs al technologie op het erf. Maar hij loopt vast. Want zonder vergunning mag hij niets doen. En zonder aantoonbare emissiereductie krijgt hij geen vergunning. Dat is de eerste vicieuze cirkel.

Dan is er het tweede kip-en-ei-probleem: innovatie. Je mag in Nederland alleen emissiebeperkende technieken gebruiken als die zijn goedgekeurd en een RAV-code hebben. Voor die goedkeuring is onafhankelijk onderzoek nodig, meestal via WUR. Kosten? Tussen de 300.000 en 500.000 euro. Alleen grote bedrijven kunnen dat betalen. Zonder dat onderzoek bestaat de techniek juridisch niet—en dus mag hij niet worden toegepast.

De praktijk is hiermee op slot gezet. Niet door Brussel, maar door onze eigen overijverige regels, procedures en juristen die elke onzekerheid uitsluiten.

Wat zegt Brussel eigenlijk?

EU-commissaris Christophe Hansen liet het recent in Den Haag fijntjes doorschemeren: kijk nou eens naar de Vogel- en Habitatrichtlijn zoals die écht bedoeld is. Daar zit veel meer ruimte in dan wij in Nederland durven te gebruiken. Experts als Nico Gerrits wijzen erop: toets ecologisch én sociaal-economisch, en stop met de zelfopgelegde verlamming.

Wie durft nog?

Boeren zijn murw. Initiatieven van onderop sneuvelen in de regelbrij. En de overheid? Die roept om ‘gebiedsprocessen’, maar zonder vergunningen zijn die dodelijk. Zoals ik schreef in een reactie op Foodlog: dat is gewoonweg zelfmoord.

Dick Veerman ziet hoop in bottom-up processen. Lokale energie, actieve wethouders, en verbinding met geld. Dat is mooi. Maar zolang de dubbele kip-en-ei-structuur niet doorbroken wordt, is het dweilen met de kraan dichtgelast.

Tijd voor politiek realisme

We moeten durven kiezen:

• Geef experimenteerruimte aan boeren die willen reduceren, ook zonder RAV-code.
• Doorbreek de juridische fuik door realistische toetsing: ecologisch én sociaal-economisch.
• En bovenal: stop met het eisen van zekerheid voordat iets mag. Innovatie begint met onzekerheid.

Zolang we dat niet doen, blijven we gevangen in onze eigen regels. De oplossing ligt niet in nóg een studie, nóg een pilot, nóg een overlegtafel. De oplossing is politieke moed.

Brussel is niet het probleem. Wijzelf zijn het probleem.